2019 жылдың 9 маусымында ҚР презиендітінің кезектен тыс сайлауында бақылаушы болған азаматтар оқиғалары

2019 жылдың наурызынан бастап, мен де көпшілік қазақстандықтар секілді келек жатқан ҚР президентінің кезектен тыс сайлауының кесірінен елдің саяси өмірін мұқият бақыладым. Мен азаматтық белсенділік танытып, сайлау процесіне қатысқым келді. «Еркіндік қанаты» қоры бақылаушылар жинап жатқанын естігенімде өз үлесімді қосудың жақсы бір мүмкіндігі осы деп шештім.

Қорда дайындалған бақылаушылар мен басқа кандидаттар және қоғамдық бірлестіктерден шыққан бақылаушылардың жұмысын салыстыра отырып, «Еркіндік Қанаты» адамдарды шынайы дайындаған аз қорлардың бірі дей аламын. Тренингтерге келіп, қатысу қызық болды, себебі бақылаушылардың функциялары мен құқықтарынан өзге біз сайлау барысында болуы мүмкін әртүрлі жағдайларды ойластырдық. Сол күні Лена, Роман және Айгерим үнемі хабарда болды және бізге даулы мәселелерді шешуге көмектесті.

Менің учаскемде өз басым сайлау заңнамасын ең жақсы білген өзім болдым. Бұл расымен де өкінішті. Өз құқықтарымды дауыс көтеріп қорғауға тура келді. Менің учаскемде басқа да бақылаушылар болғанына қарамастан, олар күні бойы дауыс беру бөлмесінің бір бұрышында орналасқан орындықтарынан тұрған да жоқ. Бірақ, жалпы, менің учаскеммен жолым болды, себебі мен тек бір акт жаздым. Содан кейін комиссия мүшелерді әрбір сайлаушының тізімде бар-жоғын мұқият тексере бастады. Ол стресс пен күйзеліске толы күн болды, бірақ мен оған қатысқаныма өте қатты қуаныштымын.

Мен Қорға бақылаушы бола алу мүмкіндігін бергені үшін және сол міндетке бар жауапкершілігімен қарағанына алғысым шексіз. Келесі сайлауларда (президенттікте де, парламенттікте де) бақылаушылардың саны артады деп үміттенемін, себебі сол адамдар сайлау процесінің айқындығын қамтамасыз етеді.

Өткен жылдың көктемі қазақстандықтар үшін толқуларға толы болды. Бейтарап жүрген адамдар лезде ояна кетті. Сол адамдардың қатарында мен де бармын. Алдағы президент сайлауы жайлы естігенімде қол қусырып отырғым келмейтінін түсіндім. Не істерімді ұзақ ойланып жүргендіктен, бақылаушылық тренингтерінен құр қала жаздадым. «Еркіндік қанаты» қоғамдық қорының бақылаушыларды дайындау тренингіне соңғы күні өтініш тастағанмын.

Сайлау алды дайындықта заң талдаған кезімде және әртүрлі жағдайларды саралаған уақытта өзімнің бір өзгеріс алып келе алатынымды сезіндім. Сайлауға бір күн қалғанда учаскеме барып тіркелгенім әлі есімде. Ондағы адамдар мені көріп қуанып қалды деу қиын. Ауыр күн де келіп жетті. Сол күні Қазақстанның тарихындағы ұзақ жылдар бойғы өзгерісі болуы тиіс еді. Учаскемдегі басқа бақылаушылар сайлау комиссиясын да, оның төрағасын да жақсы таниды екен. Бірер сағат өте ол кісілер мен барған қарттар үйінде тұратынын білдім. Әнұран айтылып, сайлау басталды. Тек он минутқа ерте басталды. Келе сала жаман атты болмайын деп жай ғана видеоға соны жазып алдым. Бірер сағат ішінде біршама заңбұзушылықтар тіркелді.

Бюллетеньдерге қол қойылмағанын ескерткенімде сондағы комиссия «Қойылу керек пе еді?» деген сұрағы таңғалдырды. Олардың есептелмейтінін айтқанымда бүкіл қызық басталды. Мені полиция қуғысы келіп, төраға «Тәрбие көрмегенсің бе? Заң деп қоймадың ғой. Сен кімнің атынан келіп отсың? Кім ұтқанын қалайсың?» деген сөздері ашуландырды.

Алдымда тұрған адамдарға менің жай ғана әділ сайлау үшін күресіп жатқаным түсініксіз болды. Сағаттап естіген ауыр сөздерден кейін қор қызметкерлеріне хабарластым. Сол кезде Алматы бойынша үйлестіруші мен тағы бір әріптесіміз келіп, ерте жабылған учаскеде 50-70 бюллетень үшін соғыстық. Хаттама қолға тигенде қуаныш, ашу, ыза, ризалық пен кек сынды сезімдер ішімде араласып кеткен еді. Бірақ іштей жүйенің бір шытынағанын сездім.

Мен осындай затты бастан кешкеніме, көп нәрсеге көзім жеткеніне, азаматтық борышымды өтегеніме ризамын және сол мүмкіндікті берген «Еркіндік қанатына» рақмет айтқым келеді.